Wady wymowy powodują szereg problemów w komunikacji, co ma negatywne znaczenie dla funkcjonowania dziecka w społeczeństwie. Terapia logopedyczna ma więc niwelować wszelkie nieprawidłowości językowe, a tym samym pomóc dziecku w integracji z rówieśnikami. W większości sytuacji same ćwiczenia z logopedą to za mało, aby pobudzić u dziecka prawidłowy rozwój mowy. Konieczne jest regularne kontynuowanie ćwiczeń logopedycznych również w domu. Wówczas następuje utrwalanie i rozwój umiejętności, które dziecko nabyło podczas pracy z logopedą. Dziecko uczy się mowy przede wszystkim w naturalnych sytuacjach, podczas wykonywania codziennych czynności, obserwacji otoczenia i nawiązywania kontaktu z innymi osobami. Podstawą sukcesu jest zatem postawa rodzica wobec terapii dziecka, rozumienie jej celu, kontakt z terapeutą, a także kontynuacja ćwiczeń w domu.
Co dziecko powinno potrafić powiedzieć w danym okresie swojego życia:
Na zdjęciu znajduje się informacyjny plakat dotyczący rozwoju mowy u dzieci. Plakat podzielony jest na trzy sekcje, każda poświęcona innej grupie wiekowej dzieci: trzyletnich, czteroletnich i pięcioletnich, a także dodatkowo szóstolatków. Każda sekcja zawiera listę umiejętności związanych z mową charakterystycznych dla danej grupy wiekowej.
U góry plakatu widnieje napis "PRAWIDŁOWY ROZWÓJ MOWY" wyróżniony na żółtym tle.
Sekcja dotycząca trzylatków jest oznaczona liczbą 3 i zawiera informacje, że dziecko:
- komunikuje się zdaniami
- prawidłowo wymawia głoski: p, b, m, n, ń, w, f, t, d, k, g, l, ł, s, z, c, dz
Sekcja dotycząca czterolatków jest oznaczona liczbą 4 i zawiera informacje, że dziecko:
- opowiada, posługuje się prostymi zdaniami
- prawidłowo wymawia głoski: s, z, c, dz
Sekcja dotycząca pięciolatków jest oznaczona liczbą 5 i zawiera informacje, że dziecko:
- może zastępować głoskę r głoską l
- prawidłowo wymawia głoski: sz, ż, cz, dż
Na dole plakatu jest sekcja szóstolatków z następującymi informacjami:
- konstruuje poprawne gramatycznie wypowiedzi
- prawidłowo wymawia wszystkie głoski
Pod sekcją szóstolatków widnieje cytat Ralpha Waldo Emersona: "Gdy słucham, co mówisz, słyszę, kim jesteś."
Wizualnie, plakat ma ciepłe barwy z przewagą żółci i brązu. Po prawej stronie u dołu obok cytatu znajduje się obrazek przedstawiający stertę książek, a po lewej strony - obrazek pluszowego misia.
Kiedy należy zastanowić się nad pójściem do logopedy oraz rozpocząć właściwą terapię?
Na zdjęciu widnieje plakat edukacyjny zatytułowany "KIEDY DO LOGOPEDY?" zawierający graficzne przedstawienia sytuacji, w których zaleca się konsultację z logopedą jeśli dziecko:
- "NIE MÓWI lub MÓWI BARDZO MAŁO"
- "Mówi tak, że jego MOWA jest NIEZROZUMIAŁA dla innych ludzi"
- "podczas mówienia WYSUWA JĘZYK między zęby, "ŚLINIAKA" lub ZAMIENIA głoski"
- "MÓWI i PRZESTAŁO mu się to zdarzać, NIE MÓWI w OKREŚLONYCH SYTUACJACH i miejscach"
- "MÓWI PRZEZ NOS"
- "SIĘ KULKU, WARGĘ LUB POLICZEK"
- "ODDYCHA PRZEZ USTA i śpi z otwartą buzią, mo-mo-mowa"
- "JAKA SIĘ, NIE MÓWI PŁYNNIE"
- "MA TRUDNOŚCI Z JEDZENIEM – gryzieniem, żuciem, polykaniem ORAZ PIJĘM z kubeczka lub przez słomkę"
- "NADMIERNE SIĘ ŚLINI"
- "MA ZABURZONY SŁUCH"
- "MA NIEPRAWIDŁOWĄ BUDOWĘ NARZĄDÓW MOWY"
Każda z ilustracji pokazuje dziecko w kontekście wymienionego problemu. Plakat ma na celu pomoc rodzicom w zidentyfikowaniu ewentualnych problemów z mową u ich dzieci, które mogą wymagać pomocy specjalisty.
Czy Twoje dziecko oddycha poprawnie? Sprawdź
Na zdjęciu przedstawiono ilustracyjny schemat edukacyjny z elementami infografiki na temat prawidłowego oddychania. W centralnej części obrazka znajduje się wyraźnie zaznaczone hasło „PRAWIDŁOWE ODDYCHANIE” umieszczone na żółtym pasku. Wokół tego hasła rozmieszczone są trzy obrazki z opisami, które wskazują na kluczowe cechy prawidłowego oddychania:
- U góry po lewej stronie jest ikona ust z napisem „wargi złączone”.
- Po prawej stronie na górze znajduje się ilustracja profilu głowy i strzałkami wskazującymi przepływ powietrza przez nos, oznaczonymi jako „wdech i wydech nosem”.
- Poniżej, po lewej stronie jest obrazek języka z napisem „szeroki język na podniebieniu”.
W dolnej części obrazka widnieje logo „logopestka.pl”
W jaki sposób stymulować mowę dziecka aby zostało
wielkim mówcą :)?
Zdjęcie przedstawia edukacyjny plakat z dziesięcioma wskazówkami, jak w prosty sposób stymulować mowę dziecka. Każda z porad jest opisana krótkim, zwięzłym zdaniem i numerowana od 1 do 10. W górnej części plakatu znajduje się zachęta do odwiedzenia strony internetowej oraz tytuł plakatu: "Jak w prosty sposób stymulować mowę dziecka?".
Poniżej znajdują się zdjęcia dzieci w różnych sytuacjach, które ilustrują dane wskazówki:
- Codziennie czytaj swojemu dziecku. W trakcie czytania oglądajcie wspólnie obrazki. Nazywaj osoby, przedmioty i czynności, które są na nich przedstawione.
- Naśladujcie odgłosy otoczenia przy użyciu wyrazów dźwiękonaśladowczych.
- Kiedy dziecko nazywa jakiś przedmiot „po swojemu” lub komunikuje się niewerbalnie (przy pomocy gestu) - naucz gościnnie przedmiot lub czynność, o którą mu chodzi.
- Mów do dziecka przy każdej wspólnie wykonywanej czynności. Nazywaj przedmioty, czynności i emocje. Zadawaj mu krótkie proste pytania dotyczące przedmiotów lub osób mu znanych.
- W codziennej zabawie wprowadzaj ćwiczenia usprawniające pracę narządów artykulacyjnych oraz funkcjonowanie dziecka.
- Wzmacniaj osiągnięcia dziecka przez pochwałę oraz potwierdzenie wypowiedzianego przez nie słowa.
- Ucz dziecko krótkich piosenek i rymowanek dla dzieci.
- Nie wymagaj od swojego dziecka, aby wymawiało głoski, na które nie jest jeszcze fizjologicznie gotowe!
- Nie wyprzedzaj dziecka w mówieniu! Nie przerywaj mu, nie wcinaj się. Nie śmiej się z jego realizacji i nie złość, kiedy mowa jest niezrozumiała. Nie poprawiaj uporczywie każdego jego wypowiedzi.
- Dbaj o poprawność swoich wypowiedzi. Twoje dziecko naśladuje właśnie Ciebie!
Na końcu plakatu jest również informacja o stronie internetowej: "Wejdź na www.logopedy.pl i dowiedz się więcej!".
Problemy z wędzidełkiem podjęzykowym:
Zdjęcie przedstawia grafikę edukacyjną informującą o krótkim wędzidełku podjęzykowym. W lewym górnym rogu znajduje się zdjęcie wnętrza ust, pokazujące język i wędzidełko. Całość jest podzielona na trzy główne sekcje z różowym tłem i białym tekstem.
Pierwsza sekcja, "Co to jest?", wyjaśnia, że krótkie wędzidełko, czyli fałd błony śluzowej, znajduje się pod językiem i łączy go z dnem jamy ustnej i jest na tyle krótkie, że uniemożliwia swobodny ruch języka po jamie ustnej.
Druga sekcja, "Objawy", zawiera listę, która wymienia: zaburzenia ssania w wieku noworodkowym, trudności w podniesieniu języka do górnych zębów lub przesuwaniu na boki, wysunięcie języka w kierunku brody jest niemożliwe lub czubek języka przypomina kształtem serce, oraz trudności w prawidłowym wymawianiu głosek, które wymagają ponaciągnięcia języka.
Trzecia sekcja, "Konsekwencje", wymienia: mało efektywne ssanie piersi, dziecko się bardziej męczy i stresuje (mama też), wady wymowy, wady zgryzu, nieodpowiednia higiena jamy ustnej, problemy z żuciem pokarmów stałych i nieprawidłowe połykanie.
Czwarta sekcja, "Co możesz zrobić?", radzi konsultację z logopedą i jeżeli potwierdzi potrzebę podcięcia wędzidełka podjęzykowego, wykonanie zabiegu u stomatologa lub laryngologa.
Na dole grafiki widnieje adres strony na Facebooku: Logopediadlarodzica
Wpływ urządzeń elektrycznych, multimedialnych oraz interaktywnych
Na zdjęciu przedstawiono plakat informacyjny, który porusza temat wpływu nadmiernego korzystania z technologii przez dzieci na ich rozwój mowy i zachowanie. W centralnej części obrazu znajduje się zdjęcie ręki dziecka, która naciska przycisk na pilocie do telewizora. Wokół tego zdjęcia umieszczone są szare okręgi z białym tekstem, które opisują różne negatywne skutki nadmiernego korzystania z urządzeń elektronicznych.
Tekst w poszczególnych okręgach to:
- U dzieci, do 6 roku życia, nadmierne korzystanie z wysokich technologii powoduje: opóźniony rozwój mowy
- wybiórczą reakcję na imię
- brak rozumienia emocji, problem z empatią
- problemy ze zrozumieniem języka mówionego
- nadmierne komunikowanie się krzykiem i płaczem
- kłopoty ze snem
- brak rozwoju zabawy
- niechęć do oglądania obrazów statycznych (książek)
Na dole plakatu, w lewym rogu, znajduje się logo Facebooka z dopiskiem "logopedycznepl"
W dolnym rogu po prawej stronie umieszczono zdjęcie twarzy dziecka z zaniepokojonym wyrazem oczu, co może stanowić wizualne uzupełnienie komunikatu plakatu dotyczącego wpływu technologii na dzieci.
Logopedia to
Wskazówki do ćwiczeń wykonywanych w domu:
- Kluczowym jest dbanie o atmosferę, w jakiej odbywają się ćwiczenia.
- Nigdy nie należy dobierać ćwiczeń samodzielnie. Ćwiczenia powinny zawsze wychodzić z zalecenia logopedy.
- Ćwiczenia powinny być dobrą zabawą. Należy je wpleść w zwykłe czynności dnia codziennego. Okazji do logopedycznej zabawy jest wiele. Ćwiczyć można podczas kąpieli, w trakcie posiłku, na spacerze, podczas wizyty w sklepie, śpiewania piosenki itd.
- Należy zadbać o ich regularność.
- Nigdy nie należny dziecka zmuszać i poprawiać aby go nie zniechęcić. Dzieci uczą się poprzez naśladownictwo tego, co słyszą i widzą, więc w zupełności wystarczy, kiedy podczas powtarzania rodzice będą mówili poprawnie. Oznacza to, że nie potrzeba dodatkowych komunikatów typu: „tak się nie mówi”, „powiedziałeś źle”, „nie mów safa, tylko szafa” itp. To normalne, że przez jakiś czas dziecku nie będzie się udawać mówić dobrze i często już sam ten fakt jest dla malucha frustrujący. Nie warto więc pogłębiać tej frustracji nic nie wnoszącymi uwagami.
- Powinno się zadbać o stałą porę wykonywania ćwiczeń. Dziecko łatwiej zaakceptuje konieczność wykonywania ćwiczeń logopedycznych, jeśli staną się one częścią codziennego rytuału.
- Nie należy stosować zwrotu „ćwiczenia logopedyczne”. Lepiej mówić „zabawa”, albo po prostu nazwać czynność, która będzie wykonywana, np. „będziemy gimnastykować buzię i język”. Wtedy ćwiczenia będą się lepiej kojarzyły.
- Podczas ćwiczeń powinno się angażować wiele zmysłów. Im więcej zmysłów dziecka zaangażujemy w rozwój i kształtowanie prawidłowej mowy i komunikacji, tym skuteczniejsze będą nasze zabiegi i działania w tej sferze.
- Wykorzystywana ma być każda naturalna sytuacja, aby „przemycić” kilka słówek do utrwalenia lub ćwiczeń.
- Każdy powinien być cierpliwy i konsekwentny. Konsekwencja w realizowaniu ćwiczeń logopedycznych w domu jest gwarancją sukcesu.
- Chwal dziecko nawet za najmniejsze postępy – nic tak nie zmotywuje do dalszej pracy jak pochwały ze strony bliskich i ważnych dla niego osób.
- Powinno się również stosować nagrody. Dziecko musi wiedzieć, że robi postępy. Jeśli ćwiczyło należy nagrodzić jego ciężką pracę.
Wyzwanie logopedyczne:
Ćwiczenia buzi i języka/artykulacyjne:
- wykorzystujemy produkty spożywcze
- wykorzystujemy dźwięki zwierząt- dla najmłodszych
Ćwiczenia oddechowe:
- ćwiczenia ze świeczką
- ćwiczenia dla małych i dużych
Głoska [k]:
Wprowadzenie prawidłowego brzmienia
- Ćwiczenia przygotowujące do prawidłowej artykulacji (źródło:okiem logopedy):
- Picie gęstych płynów przez długą, cienką słomkę.
- Naśladowanie ssania cukierka przy opuszczonej żuchwie.
- Zabawa w ziewanie przy szeroko otwartych ustach.
- Chuchanie na zmarznięte dłonie, lusterko itp.
- Przysysanie drobnych papierków do rurki i przenoszenie ich na planszę.
- Gulgotanie przy płukaniu ust.
- Koci grzbiet – opieranie czubka języka o dolne zęby i unoszenie go do góry.
- Góra-dół – przyklejamy masę języka do podniebienia przy szeroko otwartych ustach i energicznie opuszczamy przód języka w dół.
- Ćwiczenia wzmacniające tył języka przez wymawianie głoski [χ]: śmiech dziadka: he he, śmiech brata ho ho, śmiech siostry hi hi, śmiech mamy ha ha
- Dziecko przytrzymuje chrupkę za dolnymi jedynkami i próbuje wypowiedzieć [k].
Utrwalanie głoski
- Wyrażenia dźwiękonaśladowcze z ćwiczoną głoską
Źródło: Kapki i wafki B. Dawczak, I. Spychała
Aby urozmaicić proces rozwoju mowy dziecka polecam gry edukacyjne: